Opinie: Outsourcen en afkopen van asielprocedures buiten EU is een onzalig en onrechtmatig plan
Met de Kamermotie om asielaanvragen naar elders af te schuiven, bijvoorbeeld naar Rwanda, gooit Nederland zijn internationale verplichtingen te grabbel voor politiek gewin – ter bezwering van een zelf-veroorzaakte opvangcrisis.
Bestuurlijke onwil
De aangenomen motie impliceert dat deze crisis wordt veroorzaakt door het aantal asielaanvragen in plaats van door bestuurlijke onwil en onvermogen. De vermeende crisis betreft namelijk uitsluitend vluchtelingen van buiten de EU. Het veel grotere aantal oorlogsvluchtelingen uit Oekraïne werd van meet af aan zowel anders behandeld als nadrukkelijk niet gezien als onderdeel van enige asielcrisis.
De opvang van de bijna 100 duizend Oekraïners is prijzenswaardig. Het tegendeel geldt voor alle anderen: de beelden van vluchtelingen die buiten in de kou moesten slapen in Ter Apel staan in het geheugen gegrift.
Het voorgestelde ‘outsourcen’ van de bescherming van vluchtelingen, in Afrika of elders, die asiel willen aanvragen in Nederland moet om diverse redenen met kracht van de hand worden gewezen. Zo heeft Nederland het Vluchtelingenverdrag ondertekend. Dit verdrag schrijft voor dat vluchtelingen in staat moeten worden gesteld als volwaardig burger een nieuw bestaan op te bouwen in het land dat hen als vluchteling erkent – iets wat overigens ook in EU recht is verankerd.
Verdeelmechanisme
Het verdrag voorziet echter niet in een verdeelmechanisme. Daarom is de verantwoordelijkheid voor de bescherming van vluchtelingen niet eerlijk verdeeld in de wereld. Het zijn vooral armere landen in Afrika, Azië en het Midden-Oosten die ruimhartig vluchtelingen opvangen: namelijk ruim 80 procent van alle vluchtelingen.
Welk signaal geeft Nederland als het zich ontdoet van zijn verantwoordelijkheid door de bescherming van vluchtelingen simpelweg af te kopen, en over te hevelen naar een veel armer land? We kunnen in elk geval andere landen niet meer wijzen op de noodzaak van de opvang van vluchtelingen – waarom zouden ze, als het welvarende Nederland het zelf niet meer doet?
‘Veilig’ Rwanda
Rwanda is vooralsnog het uitverkoren land voor het afkopen van onze eigen verplichtingen. Een land dat de rechten van de mens niet respecteert. Integendeel, rapporten van onder andere Human Rights Watch en Amnesty International melden willekeurige arrestaties, buitengerechtelijke executies, verdachte sterfgevallen in detentie, marteling. Om die reden heeft het Europees Hof voor de Rechten van de Mens vorig jaar zomer voorlopig een stokje gestoken voor de poging van het Verenigd Koninkrijk om de bescherming van vluchtelingen tegen betaling over te doen aan Rwanda.
De vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties, UNHCR, vreest ook dat asielzoekers die naar Rwanda worden getransporteerd geen toegang hebben tot eerlijke en efficiënte asielprocedures en wijst meer in het algemeen op de dubieuze claim dat Rwanda een veilig land voor vluchtelingen zou zijn.
Ook eerdere vergelijkbare maatregelen buiten de Europese context zijn allesbehalve duurzaam gebleken. In Australië, waar het ‘outsourcen’ is uitgevonden, hebben sinds
2014 geen overplaatsingen meer plaatsgevonden naar Papoea Nieuw-Guinea en Nauru. In Papoea Nieuw-Guinea werd het opvangcentrum gesloten nadat dit ongrondwettelijk was verklaard door het Hooggerechtshof van dat land.
Afschuiven verplichtingen
Dit voorstel van de Kamer gaat in essentie om het afschuiven van de eigen internationaalrechtelijke verplichtingen ten opzichte van mensen die recht hebben op bescherming. Met een dergelijke schijnoplossing worden deze verplichtingen vlak voor de verkiezingen te grabbel gegooid voor politiek gewin, ter bezwering van een zelf-veroorzaakte opvangcrisis.
Kortom, het voorstel in de Kamermotie is onrechtmatig, onzalig en vermoedelijk ook onuitvoerbaar. We verwachten van de regering dat ze deze motie met kracht terzijde zal schuiven onder verwijzing naar de internationale verplichtingen en morele verantwoordelijkheid van Nederland voor de bescherming van vluchtelingen die hier te lande asiel vragen.
Frank Candel, bestuursvoorzitter Vluchtelingenwerk Nederland; Tineke Ceelen, directeur Stichting Vluchteling; Wil Eikelboom, voorzitter Vereniging van Asieladvocaten Nederland; Maarten den Heijer, universitair hoofddocent Internationaal Recht, Universiteit van Amsterdam; Leo Lucassen, professor Migratiegeschiedenis, Universiteit Leiden; Dagmar Oudshoorn, Amnesty International; Judith Sargentini, directeur voor Nederlands, Artsen zonder Grenzen; Rolien Sasse, directeur Vredesorganisatie PAX; Michiel Servaes, directeur Oxfam Novib; Thomas Spijkerboer, hoogleraar Migratierecht, Vrije Universiteit Tineke Strik, hoogleraar Burgerschap en Migratierecht, Radboud Universiteit; Marjoleine Zieck, hoogleraar Internationaal Vluchtelingenrecht, Universiteit van Amsterdam Bron: deVolkskrantOVER DE AUTEURS